U kunt weinig doen aan ziekten veroorzaakt door een ontsteking of kanker. Wel is er een aantal leefregels dat het spijsverteringskanaal in betere conditie brengt. Een verstoorde stoelgang kan hierdoor weer op orde worden gebracht. Bovendien draagt een goed werkend maagdarmstelsel bij aan de algehele conditie. Complicaties kunnen soms zo worden voorkomen.
Goede voeding
Zorg voor variatie omdat u hierdoor alle voedingstoffen binnenkrijgt die u dagelijks nodig hebt. Zorg er ook voor dat uw voedsel vezelrijk is. Voedingsvezels zijn onontbeerlijk voor het gezond houden van de darmen. In combinatie met voldoende vocht zorgen ze voor een soepele ontlasting en een vlotte stoelgang. Ook bij diarree kunt u het beste gewoon een vezelrijke voeding gebruiken. Producten waar veel voedingsvezels inzitten, zijn: volkorenbrood, volkoren pasta (macaroni, spaghetti), zilvervliesrijst, fruit en groenten.
Voldoende drinken
Het is belangrijk dat u dagelijks minstens 1,5 liter drinkt. Bij een vezelverrijkte voeding is het drinken van minimaal 2 liter aanbevolen. Bij diarree is het zaak extra veel te drinken: liefst 2 tot 3 liter per dag. Anders bestaat er de kans op uitdroging.
Gewicht
Overgewicht of juist te mager kan complicaties geven. Een gezond gewicht is belangrijk voor een goed functionerend maagdarmkanaal. Raadpleeg een diëtist om u te helpen.
Bewegen
Alle lichaamsprocessen, dus ook de spijsvertering profiteren van lichaamsbeweging en ontspanning. Te veel stress belast het lichaam enorm, waardoor eerder problemen optreden. Meer bewegen stimuleert en verbetert de darmfunctie en bevordert de spijsvertering. Bovendien is lichaamsbeweging ontspannend voor lichaam en geest
Roken en alcohol
Tabak en alcohol bevatten prikkelende stoffen die een zware tol eisen van uw maagdarmkanaal. Veel alcohol kan de slijmvliesbekleding van de spijsverteringsstelsel irriteren en op den duur ontstekingen geven. Ook de lever kan daarvan ziek worden. Bovendien geeft het een verhoogde kans op het ontstaan van bepaalde soorten kanker. Matig zijn met alcohol is dan ook het beste. Roken is slecht en dat weet iedereen. Dat roken het maagslijmvlies irriteert, is minder bekend
Medicijnen
Let op de bijwerkingen van medicijnen. Reumamiddelen geven nogal eens maagklachten, terwijl antibiotica vaak diarree veroorzaken. Als u nare bijwerkingen van medicijnen krijgt, bespreek dit dan met uw arts. Wellicht is er een ander middel dat u beter verdraagt.
Laxeermiddelen
Sommige mensen maken zich veel zorgen over hun ontlasting. Als de ontlasting een paar dagen wat minder is, kopen zij al gauw laxeermiddelen bij de drogist. Laxeermiddelen die de darmwand prikkelen, moeten worden afgeraden, zeker langdurig gebruik daarvan. Uw darmen worden lui van vaak en veel deze middelen te gebruiken. U heeft dan steeds meer van het middel nodig om hetzelfde effect te bereiken. Ga bij vragen en twijfels liever naar uw huisarts.
De Maag Lever Darm Stichting heeft in samenwerking maag-darm-leverartsen een uitstekende serie brochures samengesteld, niet alleen over de meest voorkomende maag-, darm- en leveraandoeningen en de behandelingen, maar ook over voeding.
U kunt deze brochures direct bij de MLDS bestellen of downloaden. Door op onderstaande brochures te klikken, wordt u doorgelinkt naar de website van de MLDS.
Goede Voeding en een gezond gewicht
Goede voeding is essentieel voor een goede gezondheid. Via de voeding krijgt u alle belangrijke voedingsstoffen binnen die uw lichaam nodig heeft om te kunnen functioneren.
Gezond eten levert de voedingsstoffen die nodig zijn om het lichaam gezond te houden. Elk voedingsmiddel bevat verschillende voedingsstoffen in wisselende hoeveelheden. Door gevarieerd te eten, is de kans het grootst dat je voldoende van alle voedingsstoffen binnenkrijgt. Eten uit alle vakken van de Schijf van Vijf, is hierbij een goed uitgangspunt.Door elke dag voldoende groente en fruit te eten, verklein je het risico op hart- en vaatziekten en bepaalde vormen van kanker
- Groente en fruit helpen de bloeddruk te verbeteren
- Groente en fruit bevatten relatief weinig calorieën
- De vezels uit groente en fruit zorgen voor een voldaan gevoel, helpen je op gewicht te blijven, en zorgen voor een goede stoelgang
Varieer zo veel mogelijk tussen verschillende soorten groenten en fruit. Op die manier krijg je alle voedingsstoffen binnen die je lichaam nodig heeft om gezond te blijven.Groente en fruit uit blik, pot of diepvries zijn prima alternatieven voor verse groente en fruit. Ze bevatten ongeveer evenveel vitamines. Let wel op dat er geen suiker aan de producten is toegevoegd.Groente en fruit in sauzen, sappen en smoothies bevatten vaak wat minder voedingsstoffen dan het verse product. Ze tellen daarom samen maar voor maximaal de helft mee voor de aanbevolen hoeveelheid groente en fruit, ook al gebruik je er meer van.
Dit vak omvat alle soorten dranken. Drinkvocht is nodig om de vochtbalans van het lichaam gezond te houden.
- Je lichaam heeft elke dag vocht nodig om vochtverliezen zoals via urine en zweet, aan te vullen
- Voldoende vocht is nodig voor het regelen van de lichaamstemperatuur. Door zweten raakt je lichaam overtollige warmte kwijt.
- Vocht is nodig voor het transport van voedingsstoffen in bloed en het afvoeren van afvalstoffen met de urine
- Vocht helpt ook bij de opname van voedingsstoffen in de darm
Alle dranken tellen mee bij de dagelijkse inname van vocht, bijvoorbeeld water, koffie, thee, melkproducten, vruchtensappen en frisdrank. De ene soort bevat wel meer calorieën dan de andere.Kies het liefst water, thee en koffie zonder suiker of melk en drankjes onder 30 kcal per 100 ml: dat zie je op het etiket. Wees matig met alcoholische dranken. Voor vrouwen geldt maximaal 1 glas en voor mannen maximaal 2 glazen per dag.
Bij de schijf van vijf horen ook 5 leefregels
- Eet gevarieerd
- Eet niet teveel en beweeg
- Eet minder verzadigd vet
- Eet veel groente, fruit en brood
- Eet veilig
Naast gezond eten is ook het hebben van een gezond gewicht van belang. Het hebben van een te laag of hoog gewicht brengt gezondheidsrisico’s met zich mee. Een gezond gewicht is voor iedereen verschillend. U Body Mass Index (BMI) geeft aan hoe het gesteld is met uw gewicht.
Te laag gewicht: BMI onder 18.5
Normaal gewicht: BMI tussen 18.5 en 24.9
Te hoog gewicht: BMI tussen 25 en 29.9
Obesitas: BMI boven de 30
Voor informatie over gezonde voeding, de aanbevolen dagelijkse hoeveelheden voor een gezond iemand en berekening van u BMI kunt u terecht op de website van het Voedingscentrum: www.voedingscentrum.nl
Voeding bij maag-, darm- en leveraandoeningen
In de brochure Voeding bij maag darm leveraandoeningen krijgt u informatie over voeding bij een aantal specifieke maagdarmklachten. U kunt lezen wat de invloed is van voeding op de spijsvertering en wat u kunt doen om klachten te voorkomen of te verminderen.
(Onder)Voeding bij ziekte
Soms is goed en voldoende eten niet zo vanzelfsprekend, bijvoorbeeld door ziekte en/of de behandeling van een ziekte. Ook vermoeidheid, een verminderde eetlust, veranderingen van smaak, diarree en/of braken en het moeizaam kunnen kauwen of slikken van voedsel, kunnen een rol spelen. In al deze situaties loopt u het risico op ongewild gewichtsverlies en verslechtering van uw voedingstoestand. Met verslechtering van de voedingstoestand bedoelen we de afname van spiermassa.
We spreken van ondervoeding bij ziekte wanneer iemand de laatste 6 maanden meer dan 10% (onbedoeld) is afgevallen of meer dan 5% in de laatste maand. Verder spreek men van ondervoeding bij een BMI kleiner dan 18,5. Ouderen (>65 jaar) zijn ondervoed bij een BMI kleiner dan 20.
Ondervoeding kan ernstige gevolgen hebben voor uw gezondheidstoestand. Het kan leiden tot langzamer herstel, meer en ernstigere complicaties, een verminderde spiermassa met als gevolg een afname van de algehele conditie en een verminderde hart- en longcapaciteit. Ondervoeding vermindert de afweer en zorgt voor een verminderde wondgenezing.
Wanneer er sprake is van ondervoeding kan de diëtist bekijken of u huidige voeding volwaardig genoeg is en hoe de voeding aangepast kan worden. Wanneer de voeding onvoldoende voedingsstoffen bevat zal de diëtist bekijken hoe deze aangevuld kunnen worden. De diëtist zal adviezen geven die er op gericht zijn de voeding energie- en eiwitrijker te maken. Dit kan op verschillende manieren:
- Door met gewone voedingsmiddelen de voeding te verrijken
- Door aanvullende drinkvoeding te gebruiken
- Door het gebruik van (aanvullende) sondevoeding
Energie- en eiwitverrijkte voeding
Wanneer de voeding onvoldoende energie, dus calorieën, bevat is het nodig de voeding te verrijken. Misschien verbaast het u dat juist producten als room en suiker ruimschoots gegeten mogen worden. Daardoor zal het gewicht makkelijker toenemen en uw conditie verbeteren. Zodra u weer een goed gewicht heeft bereikt, is het niet altijd nodig om gebruik te blijven maken van deze energierijke voedingsmiddelen. Overleg dit zo nodig met een diëtist.
Naast de calorieën zijn ook de eiwitten in de voeding van belang. Eiwitten zijn onder andere nodig bij de spieropbouw. Het is belangrijk dat de voeding voldoende eiwitten bevat om zo spieropbouw te stimuleren en de afbraak van eiwitten tegen te gaan. Optimaal effect hiervan is er wanneer voldoende eiwit in de voeding gecombineerd worden met beweging. Eiwitten vinden we in zuivelproducten, kaas, vlees, vis, noten e.d.
Hieronder een aantal adviezen om de voeding te verrijken:
- Kies dranken die ook calorieën, eiwit, vet of suikers leveren: volle melk en andere volle melkproducten, vruchtensap of limonadesiroop, gebonden soep, thee en koffie met suiker en/of (koffie)melk
- Kies voor iets wat u tussen de maaltijden door kunt eten:
- plak ontbijtkoek of krentenbol met (dieet)margarine
- biscuitje, tussendoorbiscuits zoals: Evergreen, Sultana of een mueslireep
- schaaltje pap, vla, (vruchten)yoghurt, (vruchten)kwark of ander kant en klaar nagerecht (vol)
- schaaltje (volle) melk of yoghurt met cornflakes of muesli
- glas (volle) melk, chocolademelk of warme melk met oploskoffie
- milkshake, kant en klare melkdrank of een schaaltje ijs
- rolletje vleeswaar, reepje kaas of stukje worst
- handje noten, studentenhaver of kant en klare salade
- Het is belangrijk om een warme maaltijd te gebruiken. Een warme maaltijd levert meestal méér calorieën en voedingsstoffen dan een broodmaaltijd of een tussendoortje. Gebruik een extra klontje boter of (dieet)margarine in de groente of gebruik een (kant en klaar) sausje bij het vlees of groente
Drinkvoeding
Drinkvoeding is een gebruiksklare, energieverrijkte, vloeibare medische voeding in een flesje of pakje. Drinkvoeding bevat alle voedingsstoffen die uw lichaam nodig heeft. In de meeste gevallen wordt drinkvoeding gebruikt als aanvulling op de gewone maaltijden. Dit betekent dat u de drinkvoeding tussen uw ontbijt, lunch en avondmaaltijd inneemt. Eén tot drie pakjes per dag is meestal voldoende.
Soms wordt drinkvoeding gebruikt als volledige vervanging van de gewone maaltijden. Met vijf tot zeven flesjes per dag kan drinkvoeding de gewone voeding vervangen. Drinkvoeding gebruikt u altijd in overleg met u arts en/of diëtist.
Sondevoeding
Wanneer het verrijken van de huidige voeding of het gebruik van drinkvoeding onvoldoende effect hebben kan gekozen worden voor sondevoeding.
Sondevoeding is dunne, vloeibare voeding die via een flexibel slangetje (een sonde) in de maag of de dunne darm komt. Sondevoeding bevat alle voedingsstoffen die u dagelijks nodig hebt, zoals koolhydraten, eiwitten, vetten, vitamines, mineralen en water. Sondevoeding wordt voorgeschreven als u door ziekte, een behandeling of na een operatie niet voldoende kunt of mag eten.
Meer informatie over dit onderwerp is te vinden in de brochures:
- Sondevoeding via een neussonde (brochure MLDS)
- Sondevoeding via een voedingsstoma (brochure MLDS)
Voor nieuws rondom de schijf van vijf kunt u deze website ook bekijken
