Wat is een ERCP?
Klachten rond de galwegen en/of de alvleesklier kunnen voor een arts reden zijn tot het uitvoeren van een ERCP. Deze afkorting staat voor Endoscopische Retrograde Cholangio- en Pancreaticografie. Dit is een onderzoeksmethode die de arts inzicht verschaft in de situatie rond de gal- en de alvleesklierwegen. Een ERCP wordt vaak uitgevoerd wanneer de arts vermoedt dat er galstenen aanwezig zijn of wanneer er sprake is van geelzucht. Ook het vermoeden van een ontsteking in de alvleesklier of een vernauwing in de galwegen kan reden zijn tot het uitvoeren van een ERCP.
Hoe verloopt dit onderzoek?
Tijdens een ERCP ligt de patiënt op zijn buik of linkerzij op de onderzoeksbank. De arts brengt een flexibele slang via de keel van de patiënt in het lichaam. Deze slang is ongeveer een centimeter dik en wordt endoscoop genoemd. De endoscoop is soepel en bestuurbaar. Om de slang te beschermen plaatst een verpleegkundige een ring tussen de kaken van de patiënt. Door deze ring gaat de endoscoop de keel in. Er is nog genoeg ruimte in de keel om te ademen. Doordat de patiënt de flexibele slang als het ware inslikt, komt deze gemakkelijk in de slokdarm terecht. Vanaf dit punt bestuurt de arts de endoscoop verder tot in de twaalfvingerige darm. Hier bevinden zich de uitgangen van de galwegen en de alvleesklier. Over het algemeen is het opvoeren van de slang een eenvoudige handeling.
Door de endoscoop kan de arts een katheter opvoeren die via de kop naar buiten komt. Hiermee kan de arts contrastvloeistof in de galwegen brengen. Deze vloeistof zorgt voor contrast, dat nodig is om duidelijke foto’s te maken. Vervolgens maakt de arts foto’s van de galwegen en de alvleesklier. Hiermee kunnen afwijkingen vastgesteld worden.
Een ERCP duurt doorgaans een 30 tot 45 minuten. Soms kan het onderzoek uitlopen tot meer dan een uur.
Direct behandelen
Het kan zijn dat de arts besluit direct een behandeling uit te voeren. Wanneer hij bijvoorbeeld galstenen signaleert, kan hij deze met een speciaal grijpertje of met een ballon verwijderen. Deze instrumenten worden door de endoscoop opgevoerd en bieden de arts de mogelijkheid tot handelen. Zo kan de arts bijvoorbeeld ook buisjes plaatsen bij vernauwingen in de galwegen. Hierdoor kan gal weer afvloeien en verdwijnt geelzucht. De buisjes helpen eveneens bij patiënten die last van galstenen hebben. Door buisjes in de galwegen te plaatsen, kunnen stenen de galwegen niet meer blokkeren. Soms is het nodig dat de arts de uitgang van de galwegen iets insnijdt. Dit insnijden gebeurt met een elektrisch mesje. Vaak gaat het daarbij om de uitgang van de galweg die uitkomt in de darm die kringspier of papil van Vater wordt genoemd.
Wanneer de arts op iets afwijkends stuit, kan hij een stukje weefsel hiervan wegnemen.
Voorbereiding
Nadat de patiënt zich op de afgesproken tijd bij de endoscopieafdeling meldt, krijgt hij in de onderzoekskamer een drankje te drinken dat eventuele schuimvorming in de maag tijdens het onderzoek helpt te voorkomen. Losse gebitsdelen moet de patiënt uitdoen. Wanneer iemand last heeft van een kokhalsreflex, kan met een spray (xylocaine) de keel verdoofd worden. Hierdoor wordt deze reflex zoveel mogelijk tegengegaan.
De patiënt krijgt tevens een kalmeringsmiddel toegediend. Hiervoor wordt een infuusnaaldje in de arm van de patiënt gebracht. Door middel van knijper op de vinger of het oor van de patiënt controleert de arts gedurende het hele onderzoek de hartslag, ademhaling en het zuurstofgehalte in het bloed. Na afloop van het onderzoek moet de patiënt nog 1 á 2 uur uitslapen. Op de dag van het onderzoek is deelname aan het verkeer uit den boze. Het is daarom raadzaam iemand ter begeleiding mee te nemen.
Medicatie
Omdat bij een ERCP de galweguitgang opengesneden kan worden, is het belangrijk dat de bloedstolling in orde is. Wanneer een patiënt medicijnen gebruikt die de bloedstolling beïnvloeden, moet hij dit ruim van tevoren melden bij de behandelend arts. Geneesmiddelen die invloed op de bloedstolling hebben, zijn onder andere Sintrommitis®, Marcoumar® en Ascal.
Mogelijke risico’s en complicaties
Hoewel een ERCP doorgaans een veilig onderzoek is, kunnen er complicaties optreden. Van de onderzoeken naar maag-darm-leverziekten is de ERCP degene waaraan het meeste risico’s zijn verbonden. Meestal hebben complicaties te maken met onderliggende ziekten. Het gaat dan met name om infecties van de galwegen.
Wanneer er nog voedsel in de maag van de patiënt aanwezig is, kan de patiënt zich hier tijdens de echo-endoscopie in verslikken. Bijvoorbeeld doordat hij het voedsel opboert. Als het voedsel in de luchtpijp komt, kan er een luchtweginfectie of een longontsteking optreden. Dit komt vaker voor als de patiënt keelverdoving of een kalmeringsmiddel toegediend krijgt. Zeer zelden ontstaat er een scheurtje in slokdarm of maag. Door het inspuiten van contrastmiddel kan er een infectie in galwegen of alvleesklier ontstaan. Het insnijden van de galwegen kan een bloeding veroorzaken. In de meeste gevallen stopt deze bloeding spontaan. Zelden is daarvoor een operatie noodzakelijk. Ook kan in zeldzame gevallen een ontsteking van de alvleesklier ontstaan (pancreatitis). Voor deze aandoening is dan altijd opname noodzakelijk. Dit is de ernstigste complicatie die gelukkig in minder dan 5% optreedt en zeer zelden fataal kan zijn.
Uitslag en nazorg
Afhankelijk van het wel of niet uitvoeren van een ingreep tijdens de ERCP, zal de patiënt een nacht in het ziekenhuis moeten blijven. Wanneer er alleen foto’s zijn genomen, mag de patiënt over het algemeen dezelfde dag nog naar huis. De eerste twee tot drie uur na het onderzoek mag in ieder geval niet gegeten of gedronken worden. Soms vindt de eerste uren na het onderzoek eveneens controle van de bloeddruk en de polsslag plaats. Er kan na afloop van het onderzoek sprake zijn van keelpijn. Deze pijn houdt vaak enkele dagen aan.
Wanneer na het onderzoek klachten optreden van met name buikpijn en koorts, moet contact opgenomen worden met de arts die het onderzoek heeft verricht. Buiten kantooruren kan men contact opnemen met de dienstdoende maag-darm-leverarts.
